Review of the book: Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, Grzegorz Hołub, Piotr Duchliński, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków 2017.

„Filozofia w Instytucie Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie”.

[t. 1.] 1750-1830 -- [t. 2.] 1831-1864 -- [t. 3.] 1865-1895 -- [t. 4., zesz. 1.-2.] 1896-1918.

W swojej ostatniej monografii Piotr Stanisław Mazur podejmuje problematykę metafizyki klasycznej, starając się ją zaktualizować, rozszerzyć, uwiarygodnić, zwłaszcza w odniesieniu do antropologii filozoficznej, która miałaby być budowana na jej podstawach. To zainteresowanie metafizyką, jako wiedzą o całości rzeczywistości, badanej w aspekcie istniejącego bytu, ma kilka swoich przyczyn. Do najważniejszych z nich należy współczesna krytyka metafizyki klasycznej oraz coraz częściej podnoszone kwestie dotyczące tego, jak rozumieć realność istnienia. W swojej najnowszej monografii Mazur podejmuje próbę obrony tomistycznej metafizyki przez wskazanie na jej (...) nowe, poznawcze możliwości związane z podstawami antropologii. Formułuje szereg pytań dotyczących istnienia człowieka, a konkretnie, na czym polega specyfika istnienia człowieka i co je charakteryzuje. (shrink)

We present a short account of the early history of the Center for Interdisciplinary Research in Cracow. These beginnings go back to the inter-war period when the tradition was established of close interactions between philosophers and scientists, especially physicists (Smoluchowski, Natanson). In the post-war period, under the communist regime, this tradition was continued at the Theological Institute (later the Pontifical Academy of Theology) in Cracow, erected by Cardinal Wojtyła, the then archbishop of Cracow, after the Theological Faculty had been removed (...) from the Jagiellonian University by the communists. The collaboration of the Cracow Center with the Catholic University of Lublin and with the Warsaw Academy of Theology is briefly described, and the style of philosophy in Cracow presented. (shrink)

Książka składa się z wprowadzenia do debaty zarówno w języku polskim jak i angielskim oraz 12 rozdziałów. Praca zawiera także noty o autorach oraz indeks. Autorami referatów są znawcy problematyki transhumanizmu, wywodzący się zarówno z renomowanych uczelni akademickich, jak i rozmaitych ośrodków badawczych. Publikacja jest nie tylko interesująca oraz inspirująca, ale też zmusza do pogłębionej refleksji nad naturą człowieka, jego istotą oraz wpływem technologii na jego życie, a także oceną etyczną tego wpływu. --------------------- Zgłoszono: 12/12/2021. Zrecenzowano: 09/01/2022. Zaakceptowano do publikacji: (...) 26/04/2022. (shrink)

Celem przeprowadzonych badań jest próba oceny sposobu funkcjonowania Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie w latach 2019–2022 w kontekście wykorzystania w procesie kształcenia narzędzi cyfrowych. Na podstawie zebranych danych i przeprowadzonej analizy podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jaka formuła została wówczas przyjęta, jeśli chodzi o sposób prowadzenia wykładów, organizowania uroczystości akademickich i innych wydarzeń naukowych oraz kulturalnych w okresie obowiązujących restrykcji sanitarnych spowodowanych pandemią SARS-CoV-2? Jaka była aktywność słuchaczy podczas zastosowania nowych metod i (...) technik kształcenia? Czy narzędzia cyfrowe, wdrożone wówczas w celu realizacji zadań, znalazły zastosowanie po zniesieniu obowiązkowych restrykcji sanitarnych? (shrink)

Book review: Polska filozofia chrześcijańska XX wieku. Stanisław Kamiński, Kazimierz Marek Wolsza [Polish Christian Philosophy: Stanisław Kamiński and Kazimierz Marek Wolsza]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2019, ss. 232.

Celem artykułu jest przedstawienie działalności publicznej marszałka wielkiego koronnego i starosty krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego w czasie toczących się latem 1596 r. w Krakowie międzynarodowych pertraktacji w sprawie zawarcia pod egidą papiestwa antytureckiej Ligi Świętej. Do odtworzenia tego aspektu autor wykorzystał głównie rękopiśmienne materiały źródłowe pochodzące z archiwów rzymskich oraz źródła drukowane i odnośną literaturę przedmiotu. Mikołaj Zebrzydowski pojawił się w Krakowie 10 lipca 1596 r. w momencie, gdy już od prawie miesiąca przebywał w nim legat papieski, kardynał Enrico (...) Caetani, który miał przewodniczyć wspomnianym obradom. Zebrzydowski wielokrotnie spotykał się z kardynałem zarówno na oficjalnych obradach, jak również na stopie prywatnej. Kardynał informował o tych kontaktach Sekretariat Stanu, donosząc, iż Zebrzydowski jest jednym z tych polskich dostojników, który otwarcie pragnie wspierać inicjatywę Stolicy Apostolskiej. Jak się jednak wydaje, Mikołaj Zebrzydowski jako bliski współpracownik kanclerza Jana Zamoyskiego realistycznie oceniał te szanse, dostrzegając zagrożenie dla polityki papieskiej w twardym i nieprzychylnym Polsce stanowisku Habsburgów. (shrink)

Poniższe opracowanie obejmuje zasadniczo wiek XX. Nawiązuje jednak do pewnych dokumentów i faktów z XIX w., które miały znaczny wpływ na kształt filozofii jezuitów w XX w. Chodzi zwłaszcza o nową wersję dawnej Ratio studiorum z 1832 r. oraz o encyklikę Aeterni Patris z 1879 r. Badając dzieje filozofii jezuitów w Polsce, można wyróżnić: 1) filozofia związana z nauczaniem, głównie w Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, oraz 2) filozofia pozaszkolna, a więc nie związana ścisłej z nauczaniem.

W artykule podjęto próbę analizy sposobu uprawiania filozofii przyrody przez Tadeusza Stanisława Wojciechowskiego (1917-2000), profesora filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Artykuł składa się ze wstępu, części biograficznej, rozdziału poświęconego analizie sposobu uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego, a także próby podsumowania i oceny stanowiska krakowskiego uczonego.Wstępne analizy wskazują, że sposób uprawiania filozofii przyrody przez T. Wojciechowskiego był oryginalny, szczególnie gdy weźmie się pod uwagę kontekst historyczny. Koncepcja krakowskiego filozofa sytuuje się między tradycyjnymi rozwiązaniami neoscholastycznymi a próbą wyjścia (...) poza klasyczne rozwiązania w kwestiach metodologicznych na gruncie filozofii przyrody. (shrink)

Poniższe opracowanie obejmuje zasadniczo wiek XX. Nawiązuje jednak do pewnych dokumentów i faktów z XIX w., które miały znaczny wpływ na kształt filozofii jezuitów w XX w. Chodzi zwłaszcza o nową wersję dawnej Ratio studiorum z 1832 r. oraz o encyklikę Aeterni Patris z 1879 r. Badając dzieje filozofii jezuitów w Polsce, można wyróżnić: 1) filozofia związana z nauczaniem, głównie w Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, oraz 2) filozofia pozaszkolna, a więc nie związana ścisłej z nauczaniem.

W artykule omówiono kontakty dwóch znaczących osobistości w Polsce przełomu XVI i XVII wieku – wojewody Mikołaja Zebrzydowskiego i jezuity ks. Piotra Skargi. Pierwsze ich spotkanie nastąpiło, gdy Zebrzydowski rozpoczynał swoją publiczną działalność, a ksiądz Skarga był już doświadczonym kapłanem i jezuitą. Zebrzydowski nosił się wówczas z zamiarem fundacji kolegium jezuickiego w rodowych dobrach w pobliżu Lublina. Kolejna znacząca współpraca związana była z powołanym do istnienia w Krakowie przez ks. Skargę Bractwem Miłosierdzia. Ksiądz Skarga bardzo pozytywnie oceniał postawę i (...) zaangażowanie Zebrzydowskiego w obydwa dzieła. Sytuacja uległa dość znaczącej zmianie, gdy Zebrzydowski, obrażony na Króla Zygmunta III Wazę, przeszedł do opozycji antykrólewskiej i stanął na czele rokoszu. Ksiądz Skarga dwukrotnie udał się do wojewody, aby odwieść go od tego nielegalnego działania. Poselstwa nie przyniosły pozytywnego rezultatu. Wzajemnie relacje obu osobistości uległy oziębieniu, choć można przypuszczać, że Zebrzydowski pod ich wpływem w końcu pogodził się z królem. Pewne relacje z jezuitami dalej podtrzymywał, ale już bez poprzedniego zaangażowania. (shrink)

The idea of the university was never a significant context for researchers of Franz Kafka work. It was the other social institutions that became the natural source of allusive recognition of literary scholars. In this sketch – written on the margins of Kafka’s famous short story: Report for the Academy – we are trying to change it. The university here becomes a “central object of criticism”, an institution in ruins, a place where one does not practice research and does not (...) perfect humanistic virtues. On the contrary, it is a space where the “gate of perception” and „critical thinking” are consistently closed – as a tribute to the particular game of interests. In the worst case – the effect of the Academy’s impact becomes destruction resulting from training and humiliation. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie nauczania Kościoła jako wykraczającego poza błędny i rozłączny podział etyki na deontologię i teleologię. Autor przypomina szerokie tło przemian kulturowych, które towarzyszyły kontrowersjom wokół encykliki bł. Pawła VI "Humanae vitae". Teologiczna kontestacja nauczania Magisterium była powodem napisania przez św. Jana Pawła II encykliki "Veritatis splendor". Papież rozwiewa doktrynalne wątpliwości zasiane przez proporcjonalistów, przedstawiając im niezwykle przemyślaną i tradycyjną koncepcję źródeł moralności. Wychodząc od priorytetu celowości ludzkiego działania Papież podkreślił wagę przedmiotu czynu. Dla moralnego dobra ludzkiego (...) czynu konieczne jest jego podwójne właściwe odniesienie: wertykalnie do celu ostatecznego, czyli Boga, oraz horyzontalnie wobec człowieka poprzez przedmiotową zgodność działania z ludzkim dobrem. Papieskie rozważania zostają uzupełnione komentarzem do "Summy Teologii" św. Tomasza, który w analogiczny sposób przedstawia źródła moralności ludzkiego czynu. Rozróżniając wewnętrzny i zewnętrzny akt woli, św. Tomasz pokazuje właściwe źródła moralności każdego z tych aktów. W pierwszym przypadku jest to właściwy przedmiot woli, który jest tożsamy z dobrem; natomiast w drugim – konieczny jest ponadto właściwy przedmiot innych władz. Właściwa antropologia przywraca fundament pod adekwatne rozumienie zarówno prawa naturalnego, jak i potrzebę etyki cnót, która okazuje się wielką praktyczną pomocą dla człowieka w drodze do właściwej mu doskonałości. Przedstawione podstawowe prawdy nauczane od lat przez Magisterium o tyle domagają się przypomnienia, że współczesna dominująca kultura wytrwale dekonstruuje racjonalny porządek tego nauczania czyniąc zeń karykaturę. Papieskie analizy pozwalają oczyścić etyczne kryteria rozeznawania dobra i zła, przypominając o zaproszeniu do piękna teologalnego życia w Chrystusie. Umożliwia ono zdrowy krytyczny osąd konkretnych sytuacji, jak również możliwość uniknięcia rozpowszechnionych współcześnie błędów i wynikającego z nich kryzysu tożsamości. (shrink)

Artykuł poświęcono krytycznej analizie kilka wybranych argumentów pojawiających się we współczesnej dyskusji dotyczącej interpretacji stwórczego działania Boga w świecie przyrody, rozpatrywanego w kontekście teorii ewolucji. W szczególności zwrócono uwagę na zastrzeżenia wobec tej teorii wysuwane przez niektórych przedstawicieli kreacjonizmu ujętego w ramy systemu metafizyki św. Tomasza, którzy nie widzą możliwości uzgodnienia ewolucji z teologiczną prawdą o stworzeniu świata przez Boga. Rozpatrzono również argumenty leżące u podstaw teorii inteligentnego projektu, która głosi, że oparta na przypadku ewolucja nie może w sposób adekwatny (...) wyjaśnić „nieredukowalnej złożoności” żywych organizmów, i że w związku z tym należy przyjąć, iż na przebieg procesów ewolucyjnych mają zasadniczy wpływ bezpośrednie działania Boga—Inteligentnego Projektanta. (shrink)

Celem artykułu jest interdyscyplinarne ukazanie związku architektury z teologią. Do badań wykorzystano źródła rękopiśmienne (karty inwentarzowe zabytków architektury i budownictwa ze zbiorów Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku), materiały drukowane, literaturę przedmiotu oraz źródła internetowe. Dokonano również inwentaryzacji fotograficznej obiektów sakralnych oraz przeprowadzono rozmowy z duchownymi. Celem badań była weryfikacja hipotezy mówiącej o istotnym wpływie teologii na kształtowanie architektury cerkwi. Symbolika w architekturze kościołów prawosławnych obejmuje wiele aspektów, w tym także kolorystykę fasad. W województwie podlaskim znajduje się największa liczba cerkwi (...) w Polsce. Tereny te cechują się z architekturą drewnianą ze względu na łatwą dostępność surowców. Cechą charakterystyczną drewnianych cerkwi na tym terenie jest różnorodność kolorystyczna ich fasad. Kolory mają bogatą symbolikę teologiczną, która często kojarzona jest z kultem świętych. Jest to szczególnie widoczne w ikonach. Badaniami objęto siedem zielonych kościołów na terenie województwa podlaskiego, w miejscowościach Anusin, Koźliki, Narew, Pasynki, Trześcianka i Tyniewicze Duże. Spośród badanych obiektów jeden jest obecnie zielony, a pozostałe były w tym kolorze w przeszłości. Świątynie opisano pod kątem datowania, kształtu planu budowli i kolorystyki elewacji. Badania wykazały związek pomiędzy zielonym kolorem elewacji a jej symboliką teologiczną. Architekt idealnej świątyni na wzór budowli uwzględnionych w opracowaniu powinien łączyć sztukę projektowania estetycznego z zasadami teologii. W takich obiektach konieczna jest synergia architektury i teologii, która decyduje o ich pięknie. (shrink)

Towarzystwo Filozoficzne w Krakowie, Kraków.

Książka _Józef Tischner _opublikowana przez Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie w ramach serii „Polska Filozofia Chrześcijańska XX wieku” jest wieloautorską monografią napisaną pod redakcją Jarosława Jagiełły. Publikacja wprowadza czytelnika przede wszystkim w filozofię sławnego „księdza na manowcach” i autora popularnej _Historii filozofii po góralsku_, ale wzbogacona jest również w rys biograficzny tego myśliciela oraz zwraca uwagę na czasy, w których przyszło Tischnerowi żyć i filozofować, co w jego przypadku miało duży wpływ na tematykę, którą podejmował. Ponadto w wydaniu (...) tym znajdziemy wybór oryginalnych tekstów Tischnera z jego czołowych dzieł filozoficznych (wydanych jeszcze za jego życia), jak _Filozofia dramatu_, _Myślenie według wartości _czy _Spór o istnienie człowieka_. Głównymi autorami artykułów w monografii są ludzie, którzy poświęcili się studiom nad myślą tischnerowską – Jarosław Jagiełło oraz Mirosław Pawliszyn. Redaktor publikacji – Jarosław Jagiełło – nie tylko znał księdza Tischnera osobiście, ale dotąd pozostaje jego wiernym uczniem i kultywatorem jego myśli, która, na tle współczesnych filozofii, pozostaje niezwykle oryginalna. O tym, z jakimi tradycjami filozoficznymi Tischner natomiast polemizuje (tomizm, marksizm), oraz o tym, o kształt których koncepcji nieraz zacięcie walczy (odpowiedzialność, człowiek), pisze Miłosz Hołda. (shrink)